ਬਾਤਾਂ ਦੇਸ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ/ਮਤੇਈ ਤੇ ਉਹਦਾ ਪੁੱਤ
ਮਤੇਈ ਤੇ ਉਹਦਾ ਪੁੱਤ
ਇੱਕ ਸੀ ਰਾਜਾ ਇੱਕ ਸੀ ਰਾਣੀ। ਇੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡਾ ਸੀ ਤੇ ਇੱਕ ਧੀ ਸੀ। ਰਾਣੀ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਕੇ ਮਰ ਗਈ। ਫੇਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਹੋਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
ਦੂਜੀ ਰਾਣੀ ਦੇ ਕੁੜੀ ਹੋਈ।ਉਹ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੀ ਰੋਟੀ ਦਿਆ ਕਰੇ ਪਹਿਲੀ ਰਾਣੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੂੜ੍ਹੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਦਿਆ ਕਰੇ। ਦੋਏ ਮੁੰਡਾ ਕੁੜੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੜੀ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਮੜੀ ਦੇ ਲਾਗੇ ਇੱਕ ਬੇਰੀ ਸੀ ਮੜ੍ਹੀ ਚੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ, “ਜਦ ਤੁਸੀਂ ਏਸ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਇਆ ਕਰੋਗੇ ਬੇਰੀ ਨੀਵੀਂ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰੂਗੀ ਤੇ ਬੇਰ ਮਿੱਠੇ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰਨਗੇ। ਤੁਸੀਂ ਖਾ ਲਿਆ ਕਰਨਾ|"
ਉਹ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਬੇਰੀ ਦੇ ਬੇਰ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਕਹਿੰਦੀ, “ਜਾ ਦੇਖ ਕੀ ਖਾਂਦੇ ਨੇ।"
ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਬੇਰੀ ਕੋਲ ਚਲੀ ਗਈ। ਕੁੜੀ ਕਹਿੰਦੀ, “ਚਲ ਵੀਰਾ ਦੇ ਦੇ ਇਹਨੂੰ ਵੀ ਦੋ ਬੇਰ।" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਹਨੂੰ ਬੇਰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਬੇਰ ਘਰ ਨੂੰ ਲਿਆਈ, ਕਹਿੰਦੀ, “ਬੇਬੇ ਆਏ ਖਾਂਦੇ ਨੇ।"
ਰਾਣੀ ਖਣਪੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਪੈ ਗਈ। ਸ਼ਾਮੀ ਰਾਜਾ ਆਇਆ ਕਹਿੰਦਾ, “ਰਾਣੀ ਰਾਣੀ ਤੂੰ ਪਈ।”
ਰਾਣੀ ਕਹਿੰਦੀ, “ਜਿਹੜੀ ਮੜੀ ਤੇ ਬੇਰੀ ਐ ਉਹ ਪਟ, ਫੇਰ ਜਿਉਨੀ ਆਂ।"
ਰਾਜੇ ਨੇ ਬੇਰੀ ਪਟਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਮੁੰਡਾ ਕੁੜੀ ਫੇਰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੜੀ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗੇ। ਕਹਿੰਦੀ, “ਜਦ ਤੁਸੀਂ ਟੋਭੇ ਤੇ ਜਾਓਗੇ ਗਾਰੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਣ ਤੇ ਉਹ ਕੜਾਹ ਬਣਜੂਗਾ, ਤੁਸੀਂ ਖਾ ਲਿਆ ਕਰਨਾ-ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹੱਥ ਲਾਉਣ ਤੇ ਇਹ ਫੇਰ ਗਾਰਾ ਬਣ ਜੁਗਾ।"
ਕਈ ਦਿਨ ਰਾਣੀ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਟੋਭੇ ਤੇ ਜਾਇਆ ਕਰਨ, ਕੜਾਹ ਖਾ ਲਿਆ ਕਰਨ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਘੱਲ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਘਰ ਨੂੰ ਕੜਾਹ ਲੈ ਆਈ। ਰਾਣੀ ਫੇਰ ਖਣਪੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਪੈ ਗਈ। ਰਾਜਾ ਕਹਿੰਦਾ, “ਹੇ ਰਾਣੀ ਤੂੰ ਪਈ।"
ਕਹਿੰਦੀ, “ਕੁਛ ਨਾ ਪੁੱਛ|"
ਕਹਿੰਦਾ, “ਫੇਰ ਵੀ।"
ਕਹਿੰਦੀ, ਟੋਭੇ ਨੂੰ ਭਰਵਾ ਦੇ ਤਾਂ ਜਿਊਨੀ ਆਂ।"
ਰਾਜੇ ਨੇ ਟੋਭਾ ਭਰਵਾ ਦਿੱਤਾ।
ਰਾਣੀ ਫੇਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਮਾਰਨ ਲੱਗੀ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਕੁੜੀ ਮਰ ਗਈ। ਮੁੰਡਾ ਮਾਂ ਦੀ ਮੜੀ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗਿਆ-ਕਹਿੰਦਾ, “ਮਾਂ ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੱਲਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਇਲਾਜ ਬਣਾ।"
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ, “ਬਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਊ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੀ ਦਿਖਦੀ। ਤੈਨੂੰ ਕੱਲੇ ਨੂੰ ਦਿਖਦੀ ਹੋਊ। ਓਸ ਨੂੰ ਚੁੱਘ ਆਇਆ ਕਰੀਂ। ਅੱਗੇ ਇੱਕ ਖੱਡ ਐ-ਖੱਡ ਵਿੱਚ ਬੜੂ ਤੂੰ ਵੀ ਉਹਦੇ ਮਗਰ ਹੀ ਬੜ ਜਾਇਆ ਕਰੀਂ।”
ਓਹ ਓਕਣ ਹੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਤੇਈ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ, “ਤੂੰ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਵੱਢਦੇ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਇੱਕ ਬੁੜ੍ਹੀ ਸੁਣਦੀ ਸੀ। ਜਦ ਮੁੰਡਾ ਬਾਹਰੋਂ ਆਇਆ, ਕਹਿੰਦੀ, “ਵੇ ਭਾਈ ਤੈਨੂੰ ਉਹ ਵੱਢਣ ਨੂੰ ਫਿਰਦੇ ਨੇ ਤੂੰ ਏਥੋਂ ਭੱਜ਼ ਜਾ।"
ਉਹ ਓਥੋਂ ਭਜ ਕੇ ਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਫੇਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਹਨੇ ਇਕ ਮਕਾਨ ਪਾ ਲਿਆ। ਉੱਤੇ ਚੁਬਾਰਾ ਪਾ ਲਿਆ। ਰਾਜਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਸੱਦ ਕੇ ਓਸ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਕੀਤੀ। ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਖਾਸਾ ਦੇਣ ਦਿੱਤਾ। ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮਤੇਈ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ, “ਕਿਥੋਂ ਲਿਆਇਐ।”
ਰਾਜਾ ਕਹਿੰਦਾ, “ਜੀਹਨੂੰ ਤੂੰ ਮਰਾਉਣ ਨੂੰ ਫਿਰਦੀ ਸੀ ਉਹਨੇ ਦਿੱਤੈ।”
ਕਹਿੰਦੀ, “ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਓਥੇ ਲੈ ਚੱਲ।”
ਰਾਜਾ ਲੈ ਗਿਆ, ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖਾਸੀ ਦੂਰ ਬਠਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਜਾ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਆਇਆ। ਮੁੰਡਾ ਕਹਿੰਦਾ, “ਪਿਤਾ ਜੀ ਓਹ ਕੌਣ ਬੈਠੀ ਐ।”
ਕਹਿੰਦਾ, “ਤੇਰੀ ਮਤੇਈ ਬੈਠੀ ਐ।” ਕਹਿੰਦਾ, “ਪਿਤਾ ਜੀ ਉਹਨੂੰ ਲਿਆਵੋ|"
ਫੇਰ ਉਹਨੇ ਉਹ ਲਿਆਂਦੀ। ਉਹਨੇ ਰੋਟੀ ਖਲਾਈ। ਉਹਨੂੰ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਬਹੂ ਨੇ ਤਿਓਰ ਦਿੱਤਾ। ਫੇਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਚਲੇ ਗਏ । ਜਿਹੜੀ ਬੁੜੀ ਨੇ ਓਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਬੁੜੀ ਮੰਗਾਈ। ਉਹਨੂੰ ਵੀ ਖਾਸਾ ਕੁਝ ਦਿੱਤਾ। ਫੇਰ ਉਹ ਬੁੜੀ, ਰਾਜਾ ਤੇ ਮਤੇਈ ਨਾਲ ਪੰਜੇ ਜਣੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ।