ਪੰਨਾ:Alochana Magazine November 1964.pdf/31

ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਂਤ ਜੋ ਕੁਝ ਕਹਣਾ ਸੀ, ਕਹ ਲਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਨੁਭੂਤੀ ਅਤੇ ਅਭਿਵਿਅੱਕਤੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੰਘ ਗਇਆ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । | ਨਵੇਂ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਰੀ ਵਿਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੁਦਰਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਨਵੇਂ ਕਾਵਿ-ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਸ਼ਾ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਲਖ਼ਸ਼ ਵਾਲੇ ਕਵੀ ਦਾ ਆਵੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸੁਘੜ ਪਾਠਕਾਂ ਵਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਡਾਕਟਰ ਹਰਿ ਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਚਨਾ ਇਸ ਕਥਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਉਸ ਦੀ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਵਿਚੋਂ ਅਜੋਕਾ ਸੁਘੜ ਪਾਠਕ ਨਵੇਂ ਅਨੁਭਵ ਅਨੁਭੂਤੀ ਅਤੇ ਅਭਿਵਿਅੰਜਨ ਦੀ ਵਿਆਪਕਤਾ ਮਹਸ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹ ਸਕਦਾ । ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੀ ਨਵੀਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੂਤ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ? ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਰਖਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਨਵੀਂ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰ ਸਕੀਏ । ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰ-ਅਨੁਸਾਰ ਅਜੰਕੀ ਨਵੀਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪਰਨਾਸੋਤ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਅੱਕਤੀ ਦਾ ਸੈ-ਅਧਿਅਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਿਝੱਕ ਪ੍ਰਗਟਾ ਹੈ । ਬੌਧਿਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪਿੜ ਵਿਚ ਪਰਾ-ਗਤ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਢਹਣ ਨਾਲ ਮਾਨਵ-ਬੁਧ ਪ੍ਰਚੰਡ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸ ਦੀ ਰੁਚੀ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਅਤੇ ਤਾਰਮਿਕ ਬਣ ਗਈ ਹੈ । ਉਸ ਦੇ ਆਪੇ ਵਿਚ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਦਮਾ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਜੋ ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀ-ਕਰਮ ਹਨ -ਵਿਆਪਕ ਹਨ ਚਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਆਪੇ ਨਾਲ ਘੋਲ ਕਰਦ' ਹੈ । ਵਿਵੇਕੀ ਰਚੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਅਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸਨਕੀ ਜਿਹਾ ਬਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਅਜਬ ਇਲਮ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਨੇ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਕਿਉਂ ? ਕੀ ? ਕਿੱਦਾਂ ਨੇ ? ਵਾਲਾ ਕਬਲ ਵਰ ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ a aa ਲਈ ਅਜੋਕੇ ਕਵੀ ਨੇ ਲਘੂ ਮਾਨਵ, ਬੰਦ ਕਮਰਾ,ਛਿਆ ਪੱਤਾ, ਪਛਾਵਾਂ, ਛਿਣ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ ਆਦਿ ਅਨੇਕਾਂ ਚਿਨ੍ਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੇ ਹਨ । ਸਾਡਾ ਪਹਲੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਿਅੱਕਤੀ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਨਾਲ ਘੋਲ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਰਹੱਸ ਅਤੇ ਟੇਕ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪੇ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ-ਅਡੋਲ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਸੀ | ਨਿਹੱਤੇ ਪੰਜ ਜਵਾਨ ਮੈਂ, ਗੁਰ ਥਾਪੀ ਦਿੱਤੀ ਕੰਡ ਜੀਉ । ਪਰ ਅਜਕੇ ਬ-ਸਬ ਮਾਨਵ ਵਿਚ ਪਰਾ-ਸਰਪੰਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ 2 3 ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਹਾਰ ਦੇ ਪਲੜੇ ਨੂੰ ਹਉਮੈਂ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਹਠ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰ ਨਾਲ ੩੦