ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਚਿਤ੍ਰ ਕਲਾ
ਆਰੀਆਂ ਨੇ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਮੂਰਤੀਸ਼ਬਦਲਿਆਂਦਾ,ਜਿਸ ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਿਰ
ਹੈ ਕਿ ਬਤ ਘੜਨੀ ਵਿੱਦਿਆ ਤੇ ਮਸਵੱਰੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਸੀ,ਪਰ
ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਵੇਦ ਮੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸੱਵਰੀ ਵਿਚ ਨ ਲਿਆਂਦਾ। ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਟੀਕੇ ਕੀਤੇ,
ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਅਰਥ ਲਿਖੇ, ਡੂੰਘੇ ਭਾਵ ਦੱਸੇ, ਪਰ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰੀ ਰਾਹੀਂ , ਭਾਵ
ਜ਼ਾਹਿਰ ਨ ਕੀਤੇ । ਹੁਨਰ ਉਤੇ ਮੋਹਰ ਨ ਲਗੀ ਤੇ ਏਸ ਤੋਂ ਫ਼ਾਇਦਾ
ਨ ਲਿਆ ਗਿਆ।
ਸਦੀਆਂ ਬੀਤ ਗਈਆਂ,ਬੁਧ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਆ ਗਿਆ। ਚਿਤ੍ਰਕਾਰੀ
ਨੇ ਅਜੰਤਾ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਏ। ਏਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਬੱਧ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਹੀ
ਚਿਤ੍ਰੀ ਗਈ, ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨ ਮੁਸੱਵਰਿਆ ਗਿਆ ਤੇ
ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿਤ੍ਰਕਾਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸੁਖਾਲਾ ਨ ਬਣਾਇਆ
ਗਿਆ । ਜੀਵਨੀ ਤੇ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਭਾਵ ਦੱਸਣ ਵਿਚ, ਚੋਖਾ ਫਰਕ ਹੈ ।
ਏਹੋ ਹੀ ਗੱਲ ਜੈਨੀਆਂ ਵਿਚ ਆਈ। ਓਹਨਾਂ ਵੀ ਸ੍ਰੀ ਮਹਾਂ ਵੀਰ ਸਵਾਮੀ
ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਚਿਤਰੀ, ਪਰ ਜਨਤਾ ਸਾਹਵੇਂ ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵ ਨ
ਚਿਤਰੇ । ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਡੂੰਘਿਆਂ ਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨ ਸਮੋਇਆ । ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ
ਉੱਡਣ ਵਾਸਤੇ ਖੁਲ੍ਹਾ ਅਕਾਸ਼ ਨ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਮਨੁਖ ਬਿਰਤੀ ਇਕ ਘੇਰੇ
ਵਿਚ ਘਿਰ ਗਈ । ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਤੇ ਰਸੀਆਂ ਨੂੰ, ਇਕ ਅੰਦਰੋਂ ਅੰਦਰ
ਝਰਨ ਵਾਲਾ ਰਸ ਨ ਮਿਲਿਆ । ਦਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਿਮਾਗਾਂ ਨੇ ਨ
ਸਣੀਆਂ । ਗੱਲ ਕੀ, ਮੁਸੱਵਰੀ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੇਲ ਘਟ ਹੀ ਹੋਇਆ ।
ਸਿਆਣਾ ਤਬਕਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਕੌਮ ਨੇ ਸੁਝ ਤੇ ਸੋਚ ਲੈਣੀ ਸੀ, ਓਸ ਦੇ
ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਹੁਨਰਗੜੁੱਚੀ ਮੁਸੱਵਰੀ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਘਟ ਹੀ ਮਿਲੀ ਏਸ ਤਰ੍ਹਾਂ
੬੪
