ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਜੱਜ
ਜੱਜ ਨਾਲ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੁਕਦਮਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਵਾਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਰਾਂਗਲਾ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਚਾਰੀ ਜੱਜ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ:-
ਹੱਥ ਬਨ੍ਹ ਦੀ ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਜੱਜ ਮੂਹਰੇ
ਭਗਤੇ ਨੂੰ ਕੈਦੋਂ ਛਡਦੇ
ਲੰਬੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਤੋਂ ਅੱਕੇ ਹੋਏ ਗੱਭਰੂਆਂ ਦੀ ਜੱਜ ਦੀ ਕੁੜੀ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼:-
ਚੱਕੋ ਸਹੁਰੇ ਜੱਜ ਦੀ ਕੁੜੀ
ਜਿਹੜਾ ਲੰਬੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਪਾਵੇ
ਵਕੀਲ
ਹਰ ਮੁਕੱਦਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਕੀਲ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਏਸ ਲਈ ਵਕੀਲ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਥਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਕੀਲ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਦੇ ਤਾਂ ਗੋਰੀ ਆਪਣੇ ਮਾਹੀ ਨੂੰ ਛਡਾਉਣ ਲਈ ਦਿਲ ਦਰਿਆ ਬਣ ਬੱਗਾ ਘੋੜਾ ਦੇਣਾ ਮੰਨਦੀ ਹੈ:-
ਬੱਗਾ ਘੋੜਾ ਦੇ ਵਕੀਲਾ ਤੈਨੂੰ
ਪਹਿਲੀ ਪੇਸ਼ੀ ਯਾਰ ਛੁਟ ਜੇ
ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਝਗੜੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਵਕੀਲ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਭਾਸਦੀ:-
ਛਜ ਭਰਿਆ ਤੀਲਾਂ ਦਾ
ਆਪਾਂ ਦੋਵੇਂ ਝਗੜਾਂਗੇ
ਕੋਈ ਰਾਹ ਨੀ ਵਕੀਲਾਂ ਦਾ
ਮੁਕੱਦਮੇਂ ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਰੱਜੇ ਪੁੱਜੇ ਘਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਕੀਲ ਕੋਠੀਆਂ ਉਸਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਦੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਨੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ:-
ਤੇਰੀ ਹਾੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਕੀਲਾਂ ਖਾਧਾ
ਸੌਣੀ ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਹਾਂ ਲੁਟ ਲੀ
ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਆਖਿਆ / 117