ਪੰਨਾ:ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਆਖਿਆ - ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ.pdf/116

ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ

ਟੰਗਣੇ ਤੇ ਟੰਗਣਾ,
ਗਜ਼ ਫੁਲਕਾਰੀ।
ਦੇਖੋ ਮੇਰੇ ਲੇਖ,
ਮੈਨੂੰ ਢੁਕਿਆ ਪਟਵਾਰੀ।
ਟੰਗਣੇ ਤੇ ਟੰਗਣਾ,
ਗਜ਼ ਫੁਲਕਾਰੀ।
ਦੇਖੋ ਮੇਰੇ ਲੇਖ,
ਮੈਨੂੰ ਟੂੰਬਾਂ ਆਈਆਂ ਚਾਲੀ।
ਟੰਗਣੇ ਤੇ ਟੰਗਣਾ,
ਗਜ਼ ਫੁਲਕਾਰੀ।
ਦੇਖੋ ਮੇਰੇ ਲੇਖ,
ਮੇਰੀ ਚੱਲੇ ਮੁਖਤਿਆਰੀ।

ਘਰ ਆ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਟਵਾਰੀ ਦੀ ਖੱਟੀ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਂਦੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਤਨਖਾਹ ਨਾਲ਼ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਮਸੀਂ ਟੁਰਦਾ ਹੈ। ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਪਟਵਾਰੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨਵੇਲੀ ਚੂੜੇ ਵਾਲੀ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਦੀ ਹੈ: -

ਟਿੱਕਾ ਸਰਕਾਰੋਂ ਘੜਿਆ
ਜੜਤੀ ਤੇ ਰੁਠੜਾ ਨਾ ਜਾਈਂ
ਵੇ ਪਟਵਾਰੀ ਮੁੰਡਿਆ
ਜਹਿਲਮ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਨਾ ਜਾਈਂ
ਵੇ ਪਟਵਾਰੀ ਮੁੰਡਿਆ
ਜਿਹਲਮ ਦੇ ਹਾਕਮ ਕਰੜੇ
ਜਿਹਲਮ ਦੇ ਨਾਜਰ ਕਰੜੇ
ਵੇ ਪਟਵਾਰੀ ਮੁੰਡਿਆ
ਜਿਹਲਮ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਨਾ ਜਾਈਂ ਵੇ

ਪਿੰਡ ਦਾ ਬੱਚਾ ਬੱਚਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਟਵਾਰੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਾਂ ਵੀ ਲਾ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਅਲਬੇਲੇ ਦਿਲ ਆਪਣੇ ਰਾਂਗਲੇ ਦਿਲਾਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ-ਪਟਵਾਰੀ ਨੂੰ ਨਾਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: -

ਵੇ ਤੂੰ ਜਿੰਦ ਪਟਵਾਰੀਆ ਮੇਰੀ
ਮਾਹੀਏ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖਦੇ।

ਜਾਂ ਕੋਈ ਮਾਹੀਆ ਗਾ ਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ: -

ਕੋਠੇ ਤੋਂ ਉਡ ਕਾਵਾਂ

ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਆਖਿਆ / 112