ર 1. ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਰਦਾਰਾਂ 'ਤੇ ਹਾਕਮ ਦਾ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ | ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀ ਵੱਸੋਂ ੨ ਕਰੋੜ ੫੦ ਲੱਖ ਅਤੇ ਮਾਲੀਆ ੪੦ ਲਖ ਵਲ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਦੂਰ ਨੜੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਲੁਟ ਲਿਆ । ਪਿੰਡ ਸੀ । ਸਿਖ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਬਯਾਖੀ ਦ ਮੌਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਇਕਠੇ ਹੋਏ ਜਿਥੋਂ ਕਿ ਜਥਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ, ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਕਰਨੀਆ ਸਿੰਘ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਭੰਗੀ, ਅਤੇ ਲਹਿਣਾਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਮਿਲਕੇ ਇਕੋ | ਗੁਲਾਅਨਾਦਰ ਰੁਹੇਲੇ ਨੇ ਸਹਿਨਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਲੁਟਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ॥ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨ ਵਾਹੀ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਲੁਟਣਾ ਸਿੱਖ ਘੋੜ ਚੜ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਟਿਡੀਦਲ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਇਰਦ ਗਿਰਦ ਜਮਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਸਿਖ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਦੇ ਅਤੇ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦੇਂਦੇ ਸਨ। ਇਓਂ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਜੋ ਹਾਨੀ ਪੁਜੀ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਆਸ ਹਿਸਾਬ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਅਮੀਰ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ, ਨਾਇਬ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੰਦ ਕਰ ਲਿਆ । ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਭ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਉ। ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਰਤ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ “ਕੜਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਲਈ ਚੋਖੀ ਰਕਮ ਦਿ ਜਾਏ
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਜ ਵਸੂਲ ਕਰਨਾ ਸਨਕ ਨਾਇਬ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੇ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਡੂਆਂ ਲਈ ੩੦ ਹਜ਼ਾਰ ਬਣੇ { ਪਾਣੀਪਤ ਅਥਵਾ ਉਸ ਕਮੇ ਕੀਤਾ । ਰੁਪਇਆ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਸੂਲ ਕਰ ਕੇ ਉ ੜ ' ਚ ਲ ਦੇ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ਉੱਤੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧਨ ਲਈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਫੈਲ ਰਹੀ ਬੇਆਰਾਮੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ni ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕਾਬਲ ਨੂੰ ਮੋੜਾ ੧੭੬੧ ਈ: ਦੁਰਾਨੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਖਵਾੜਾ ਉਬੈਦ ਖਾਨ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਗਵਰਨਰ, ਸਰ ਬੁਲੰਦ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਤੇ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਕਿਰਹੰਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨਿਯਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪ ਸੰਨ ੧੭੬੧ ਈਸਵੀਂ ਦੀ ਬਸੰਤ ਰੁਭ ਵਿਚ ਕਾਬਲ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਿਆ। ੧੨ ਅਗਸਤ ੧੭੬੫ ਨੂੰ ਸਹਿਨਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੇ ਬੰਗਾਲ, ਬਿਹਾਰ ਤੋ ਉੜੀਸਾ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀ ਦੀਵਾਲੀ (ਮਾਲੀਏ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ) ਸਦਾ ਲਈ ਕਲਕਤੇ ਦੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਲਾਰਡ ਕਲਾਈਵ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਕਰ ਕਰਕੇ ਗੱਦੀ ਤੋਂ ਲਾਹੁਣਾ ੧੭੮੮ ਈ : ਅਗਸਤ ੧੭੮੮ ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਦੁਹੇਲਾ ਸਰਦਾਰ ਗੁਲਾਮ ਕਾਦਰ ਬਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਕਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਝੜ ਅ-ਆਚਾਰ ਕੀਤੇ ਮਰਦਿਆਂ ਨੇ ਸਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨਾ ਕਹਿਨਸ਼ਾਹ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ ਸਿੰਧੀਆ ਦੇ ਆ ਪੁਜਣ ਉੱਤੇ ਰੁਹੇਲਾ ਸਰਦਾਰ ਨਸ ਗਿਆ ਪਰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ । ਅੰਨ੍ਹੇ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮੁੜ ਤਾਕਤ ਉੱਤੇ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਪਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਲਾਕਾ ਸਿੰਧ ਆਦ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹਤ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਦੀ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ । ਉਸਦਾ ਚਲਾਣਾ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਦੂਜਾ ੧੯੦੭ ਈਸਵੀ ਨੂੰ ੮੦ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਜਾਇ ਦਿਲੀ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਨ ਉਤੇ ਉਸਦ ਬਟਾ ਅਬੁਲ ਨਾਸਰ ਮੁਈਨ ਉਦ ਦੀਨ ਅਕਬਰ : ਸ਼ਾਹ ਦੂਜਾ ਬੈਠਾ ਜੋ ੧੮੨ ਵਿਚ ਮਰ ਗਿਆ f ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਲਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਜਿਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਰਖਦਾ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਲਾ ਪੜਿਆ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ, ਇਕ ਹੋਰ ਕੌਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਖਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰਾਜਸਤਾ ( ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਜਥੇਬੰਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵਖਰੇ, ਭਾਗ ਦੇ ਸਪੂਰਦ ਕੀਤਾ ਦਿਤਾ ਜਾ ਹੈ ( سه زد بر کشور سایه فضل الله حامی دین مهمر شاه عالم بادشاه
- ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਚੀਨੀ, ਰਵੇ ਤੇ ਘੀ ਦੇ ਮੇਲ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਓਸ ਨੇ ਸਿੱਕਾ ਚਲਾਇਆ ਜਿਸ ਉਤੋਂ ਦਰਜ ਸੀ। ਅਰਥਾਤ ਉਸ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਾਮੀ ਧੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀਆਂ ਤੇ ਲਾਫੀ ਇਕ ਹੋਰ ਸਿਕੇ ਉੱਤੇ ਦਰਜ ਸੀ ਅਰਥਾਤ – ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੇ ਰਬ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨਾਲ਼ ਸਾਹਿਬ ਕੁਰਾਨ ਵਾਲ ਸਿੱਕਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ । Sri Satguru Jagjit Singh Ji eLibrary Namdhari Elibrary@gmail.com
