ਕਾਂਡ ਗਿਆਰਵਾਂ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੰਤਵ
ਇਹ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਖਾਸ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ ਕਿ ਖਾਨਸ ਜਨਮ ਇਕ ਦੁਰਲਭ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਦੀ ਸਾਜੀ ਹੋਈ ਖਲਕਤ ਵਿਚੋਂ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਹੀ ਸਭ ਦਾ ਥਿਰਤਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗਲ ਮਜ਼ਹਬ ਤੇ ਸਾਇੰਸ ਦੋਹਾਂ ਵਲੋਂ ਮੰਨੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਸਾਜੇ ਹੋਏ ਬਹੁਮੰਡ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰੇਸ਼ਟ, ਉਤਮ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਪਦਵੀ ਰਖਦੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ: ਲੱਖ ਚਉਰਾਸੀ ਜੋਨਿ ਸਵਾਈ ਮਾਨਸ ਕਉ ਪ੍ਰਭ ਦੀਈ ਵਡਿਆਈ`। ਸੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਭੀ ਫਰਮਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸ ਜਨਮ ਦੁਲੰਭ ਹੈ। ਹੋਤ ਨ ਬਾਰੰਬਾਰ, ਜਿਉ ਬਨ ਫਲ ਪਾਕੇ ਭੁਇ ਗਿਰਹਿ ਬਹੁਰ ਨ ਲਾਗੈ ਡਾਰ, ਇਹ ਮਾਨਸ ਜਨਮ ਅਜੇਹੀ ਅਵਸਥਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਮੜ ਮੜ ਆਉਂਦੀ ਰਹੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਪਾਸੇ ਲਾਕੇ ਹੀ ਸਫਲਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਣ ਦੇ ਪਕੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਦੇ ਗਿਰ ਜਾਣ ਵਾਂਗ ਇਸ ਜਨਮ ਨੂੰ ਬੇਅਰਥ ਗੰਵਾਕੇ ਮੁੜ ਅਸੀਂ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ। ਮਾਨਸ ਜਨਮ ਚੰਗੇ ਕਰਮਾਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਭਗਤ ਕਮਾਈ, ਤਬ ਇਹ ਮਾਨਸ ਦੇਹੀ ਪਾਈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਇਤਨੀ ਹੈ।
