ਆਇਆ ਸੀ, ਉਸ ਪਿਆਕੜ ਸੈਨਿਕ ਤੋਂ, ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸੇ ਮੰਗੇ ਸੀ, ਤੇ ਉਸ ਔਰਤ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਕੈਸਾ ਸਨੇਹ ਭਰਿਆ ਵਰਤਾਉ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ? ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਹੁਣ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੋਫੀਆ ਈਵਾਨੋਵਨਾ ਨੂੰ, ਪਾਦਰੀ ਸੇਰਾਪੀਓਨ ਨੂੰ? ਕੀ ਉਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰੇਮਭਾਵਨਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਅੱਜ ਉਸ ਕੋਲ ਆਏ ਸਨ? ਉਸ ਜਵਾਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪ੍ਰਤਿ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਂਦਿਆਂ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਜਿਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਕੁਝ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ? ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਪਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਇਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹੁਣ ਨਾ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਸੀ, ਨਾ ਨਿਮਰਤਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ।
ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਵਪਾਰੀ ਦੀ ਲੜਕੀ ਬਾਈ ਸਾਲ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਇਹ ਜਾਨਣ ਲਈ ਵੀ ਉਤਸੁਕ ਸੀ ਕਿ ਲੜਕੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ। ਉਸਨੇ ਜਦੋਂ ਇਹ ਪੁਛਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਇਹ ਹੀ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲੀ ਖਿੱਚ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
"ਕੀ ਮੇਰਾ ਏਨਾ ਪਤਨ ਹੋ ਗਿਐ?" ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ। "ਹੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਮੇਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰੋ, ਮੈਨੂੰ ਉਪਰ ਉਠਾਓ, ਹੇ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ।" ਤੇ ਉਹ ਹੱਥ ਜੋੜਕੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਲਗਾ। ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਆਪਣਾ ਗਾਣਾ ਗਾਈ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਇਕ ਗੁਬਰੈਲਾ ਉੱਡਕੇ ਉਸ ਉਤੇ ਆ ਬੈਠਾ ਤੇ ਉਸਦੀ ਗਿੱਚੀ ਉਤੇ ਰੀਂਗਣ ਲਗਾ। ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਟ ਮਾਰਿਆ। "ਪਰ ਕੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਹੈ ਵੀ? ਕੀ ਮੈਂ ਬਾਹਰੋਂ ਤਾਲਾ ਲਗੇ ਹੋਏ ਘਰ ਉਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ... ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਲਗਾ ਹੋਇਆ ਤਾਲਾ ਤਾਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਾਂ? ਇਹ ਹੀ ਤਾਂ ਉਹ ਤਾਲਾ ਹੈ-ਬੁਲਬੁਲਾਂ, ਗੁਬਰੈਲੇ, ਪਾਕ੍ਰਿਤੀ। ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਹੀ ਠੀਕ ਹੈ।" ਤੇ ਉਹ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਲਗਾ ਤੇ ਦੇਰ ਤਕ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਤਕ ਕਿ ਐਸੇ ਵਿਚਾਰ ਅਲੋਪ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਨਾ ਹੋਣ ਲਗੀ। ਉਸਨੇ ਘੰਟੀ ਵਜਾਈ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਦੇ ਆਉਣ ਉਤੇ ਵਪਾਰੀ ਤੇ ਉਸਦੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਭੇਜਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
ਵਪਾਰੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜੀ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਠੜੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਫੌਰਨ ਉਥੋਂ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਵਪਾਰੀ ਦੀ ਲੜਕੀ ਸੁਨਹਿਰੀ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੀ ਤੇ ਬੇਹੱਦ ਗੋਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਸੀ, ਚਿਹਰਾਂ ਉਸਦਾ ਪੀਲਾ ਸੀ, ਸਰੀਰ ਗੁਦਗੁਦਾ ਤੇ ਬੇਹੱਦ ਮਸਕੀਨ, ਬੱਚਿਆਂ ਵਰਗਾ ਸਹਿਮਿਆ ਚਿਹਰਾ, ਪਰ ਸਰੀਰਕ ਉਭਾਰ-ਨਿਖਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਪਾਦਰੀ
46
