ਯੁਗਾਂ ਦੀਆਂ ਥੱਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਵੇਰੇ ਦੇ ਪਲੋ ਪਲੀ ਵਧ ਰਹੇ ਚਾਨਣ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਕਾਵਟ ਪ੍ਰਤੀਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਲਮ ਹਵਾ ਵਿਚ ਕਿਲ੍ਹੇ ਬਣਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਸਕ੍ਰਾਹਟ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬੋੜੇ ਕੁੱਜੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਸੀ।
'ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰ ਕਿਤੇ ਤੀਜੀ ਲਾਮ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ।' ਮੈਂ ਹਸਦਿਆਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ‘ਤੇ ਲਗ ਵੀ ਕਿਵੇਂ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਕੁਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਮਿਹਮਤੀ-ਜੰਤਾ ਨੇ ਜੰਗ ਵਿਰੁਧ, ਅਮਨ ਵਾਸਤੇ, ਜੰਗ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਜੋੜ ਦਿਤੀਆਂ ਹਨ। ਅਜੇ ਅਜੇ ਕਲ੍ਹ ਹੀ ਇਥੇ ਅਮਨ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਾ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੰਗ ਦੇ ਕਿਵੇਂ ਵਿਰੁਧ ਹਨ। ਇਸ ਅਮਨ ਮੁਹਿਮ ਵਿਚ ਇਹ 'ਕਾਮਰੇਡ' ਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਮਜ਼੍ਹਬ,ਮਿੱਲਤ, ਕੌਮ, ਪੇਸ਼ਾ,ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਧਾਰਮਕ ਸੰਪ੍ਰਦਾ, ਦੇ ਨੇਕ-ਬਖਤ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਲਹੂ ਪਸੀਨਾ ਇੱਕ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ, ਪਸੀਨਾ, ਖੂਨ, ਤੇ ਹੱਡ ਮਾਸ, ਸਰਮਾਏ ਦੀਆਂ ਹਿਰਸੀ ਤੰਦੀਆਂ ਚੂਸੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਢਿੱਡ ਭਰ ਕੇ ਰੋਟੀ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕਤੂਰਿਆਂ ਵਾਂਗ ਕੂੜਿਆਂ ਦੇ ਢੇਰ ਫੋਲਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨੰਗੇਜ ਕਜਣ ਲਈ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਕਪੜਾ ਨਹੀਂ।
'ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਮਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਕ੍ਰੋੜ ਬੇ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹਨ, ਇਕੱਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹੀ ਦੋ ਕਰੋੜ
੧੨੩.
