ਪੰਨਾ:ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ.pdf/104

ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪਰੂਫ਼ਰੀਡਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ

________________

ਦੇ ਹੱਕ ਤਾ ਗਿਆ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਲੋਕਰਾਰ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੋ ਤਾਂ ਮਿਲਾਂਗੇ.........। ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ ਤੋਂ ਇਕ ਸਿਖ ਨੇ ੮੨ ਨੰਬਰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਲਟਣ ਦੇ ਇਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ੈਹਰੇ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ ਵਿਚ) ਲਿਖਿਆ, “.........ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਮਰਨ ਮਾਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਹਿੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਈ ਯੂਰਪੀਨਾਂ ਦੀਆਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਿੰਦ ਨੂੰ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤਣ ਬਾਰੇ ਇੰਤਹਾਈ ਜੋਸ਼ ਨੂੰ ਗੱਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ‘ਦੀ ਪੋਰਟਲੈਂਡ ਟੈਲੀਗਰਾਮ ਅਖਬਾਰ ਨੇ ੭ ਅਗੱਸਤ ੧੯੧੪ ਦੇ ਪਰਚੇ ਵਿਚ “ਹਿੰਦੁਆਂ ਦੀ ਇਨਕਲਾਬ ਵਿਚ ਲੜਨ ਲਈ ਦੇਸ ਨੂੰ ਰਵਾਨਗੀ’ ਦੀ ਸੁਰਖੀ ਹੇਠ ਇਹ ਖਬਰ ਛਾਪੀ: ਅਸਟੋਰੀਆ (ਔਰੇਗਨ), ੭ ਅਗੱਸਤ:-ਹਰ ਇਕ ਗੱਡੀ ਤੇ ਬੋਟ, ਜੋ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਨਿਕਾਸ ਹੋਰ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਅਸਟੋਰੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ । ਹੈਂਮਡ ਮਿਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਜਾ ਚੁਕੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਜਲਦੀ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਦਮੀ ਸੈਨਵਾਂਸਿਸਕੋ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਜਹਾਥ ਕਰਾਏ ਉਤੇ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਕ ਇਨਕਲਾਬ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਯੂਰਪ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਰੁਝੇ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜਲਦੀ ਹੀ ਫੁਟ ਪੈਣ ਦੀ ਆਸ ਹੈ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਜਾਪਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਉਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ*। ਕਾਰਨਵਾਲਿਸ (ਔਰੇਗਨ) ਦੇ ਜ਼ਰਾਇਤੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੇ ੧੪ ਸਤੰਬਰ, ੧੯੧੪, ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਚਿਠੀ ਲਿਖੀ ਕਿ, “....ਮੇਰਾ ਔਰੇਗਨ ਦੇ ਜ਼ਰਾਇਤੀ ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਲੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਾਪਸ ਹਿੰਦ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਉਪਰ ਏਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਜਾ ਵੀ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਜਾਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਵਿਰੁਧ ਬਗਾਵਤ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਾਪਸ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਵੀਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿਚ...........ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮੌਕਿਆ ਗੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮੁਆਵਕ ਹੈ......ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਵਿਚ ਅਖੀਰਲੇ ਦਰਜੇ ਤਕ ਦਾ ਜ਼ਜ਼ਬਾ ਹੈ । ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਹਬੀ . ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਫੂਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ..........ਹਿੰਦੀਆਂ ਲਈ ਚੋਟ ਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਹੁਣ ਵਾਲੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗਾ ਮੋਕਿਆ ਨਹੀਂ ਲੱਭੇਗਾ, ਅਤੇ ਲੀਡਰ ਇਸ ਗਲ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਰੀਪੱਬਲੀਕਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ੨੩ ਸਤੰਬਰ ੧੯੧੪ ॥ ਪਰਲੋ ਵਿਚ ਇਹ ਸਮਾਚਾਰ ਵਾਪਿਆ:-“ਕਲ ਦੁਪੈਹਰੇ ਇਬਾਣਾ ਥੀਏਟਰ, ਐਵ ਅਤੇ ਕੀਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ (ਵਰੈਸਨੋ, ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ) ਵਿਚ, ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਸੌ ਹਿੰਦੂ ਇਕ ਆਮ ਪਬਲਿਕ ਜਲਸੇ ਵਿਚ ਅਕੱਠੇ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਛੇ ਘੰਟੇ ਲੈਕਚਰ ਸੁਣਦੇ ਰਹੇ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੈਕਚਰਾਰਾਂ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਰੁਧ ਹਿੰਦ ਵਿਚ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੰਦਾ ਅਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ.........ਸ਼ਲ ਹੋਏ ਇਸ ਪਬਲਿਕ ਜਲਸੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਅਗਲੇ ਸ਼ਨਿਸ਼ਰਤਾਰ “ਮਨਚੋਰੀਆਂ ਜਹਾਜ਼ ਉਤੇ ਹਿੰਦ ਜਾਣਗੇ ।.......ਲੈਕਚਰਾਰਾਂ (ਰਾਮ ਚੰਦ, ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਰਥਲਾ) ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਰਮਨੀ ਨੇ ਹਿੰਦ ਨੂੰ ਬਚਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਰੁਧ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜਰਮਨੀ , ਮਦਦ ਦੇਵੇਗਾ............*। ਵਿਕਟੋਰੀਆ (ਕੈਨੇਡਾ) ਤੋਂ ਅਗੱਸਤ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਗੋਰੇ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਵਜ਼ੀਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਇਕ ਮਿੱਡੂ, ਜੋ ਜਾਇਦਾਦ ਬਾਰੇ ਦਲਾਲੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਇਕ ਸਿਖ ਨੇ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਦੋ ਟੁਕੜੇ ਅੱਧੀ ਕੀਮਤ ਉਤੇ ਵੇਚ ਦੇਵੇ । ਸਿਖ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਮਾਇਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਸ ਭੇਜਣ ਲਈ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਹੀ ਕੋਈ ਹਿੰਦੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਹਿੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੱਸਦਾ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਸੀ. ਆਈ. ਡੀ. ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੀ ਇਕ ਰੀਪੋਟ ਵਿਚ ਇਕ ਥਾਂ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੈ:-੧੫ ਅਕਤੂਬਰ “ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਖਾਲਸਾ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਬੰਬੱਈ ਦੀ ਤਾਕ ਵਿਚੋਂ ੯੮ ਥਾਪੀਆਂ ਵੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਵਿਚ ਇਕ ਨੋਟਸ਼ ਪਿਆ ਹੈ ਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਬਾਦਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਸਟਾਕਟਨ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇਕ ਝੰਪਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਜਿਹੜੇ ਅਬਾਦਕਾਰ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵੇਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਨਾਲ ਲਿਆ ਪਰੀ ਕਰਨ । ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਹਿੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਨਕਲਾਬ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਜਾਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੈ”। ਕੈਨੇਡਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦ ਨੂੰ ਹੀਲਾਂ ਘੜਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਸਪਿਰਟ ਦੀਆਂ ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਗਵਾਹੀਆਂ ਇਤਨੀਆਂ ਨਿਰਪੱਖ ਅਲੇ ਲਿਖਵੀਆਂ ਹਨ, ਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਟੀਕਾ ਟਿਪਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ । ਰਵਾਨਗੀ ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ “ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜਥੇ ਦੇ ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਇਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਆਦਮੀ ਅਗਾਊ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਯਾਰਵੇਂ ਕਾਂਡ ਵਿਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਸਹਿ ਪਰਵੀ ਲੰਕ ਹਨ। ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਇਕ ਅਮਰੀਕਨ ਅਖਬਾਰ “ਫਰੈਸਨੋ

  • Isemonger anu Slattery, p. 20. Ibid, p. 21,

. 'Isemonger and Slattery, p. 51. *Isemonger and Slattery, P. 52. +Ibid. (First Case, the Return to India, p-l. 'Isemonger and Slattery, p. 49. tibid, pp. 49-60. Digitind by Panjab Digital Library, www.pangabdigilib.org