ਧੂਣੀ ਦਾ ਬਾਲਣ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

| notes =

}}

 

ਉਹ ਸਵੇਰ ਠਰੀ ਤੇ ਕੋਹਰੇ ਭਰੀ ਸੀ। ਸੀਤ ਅਤੇ ਕੋਹਰਾ ਆਪਣੀ ਸਿਖਰ ਉੱਤੇ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਮੁੱਖ ਯੂਕੋਨਨ ਪਗਡੰਡੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੋਂ ਬਾਂਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਦੇ ਕਦਾਈਂ ਵਰਤੋ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪਗਡੰਡੀ ਦੇ ਹਲਕੇ ਜਿਹੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਖੜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਚੜਾਈ ਸੀ। ਉੱਪਰ ਪਹੁੰਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਹ ਨਾਰਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੱਥ ਘੜੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਸਵੇਰ ਦੇ ਨੌਂ ਵਜ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਸੂਰਜ ਦਾ ਕੋਈ ਅਤਾ – ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਆਭਾਸ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਦਲ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੂਰਾ ਸਾਫ਼ ਦਿਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚੁਫੇਰੇ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਢਕੀ ਹੋਈ ਲਗਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੰਘਣੀ ਚਾਦਰ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਨੇ ਹਨੇਰੇ ਭਰਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਇਸ ਤਥ ਤੋਂ ਆਦਮੀ ਕਦੇ ਵੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੂਰਜ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜਰੀ ਦਾ ਉਹ ਆਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਅੱ‍ਛੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਦਿਨ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਤਣਗੇ ਜਦੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਲਈ ਨਿਕਲ ਫਿਰ ਓਝਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

 

 

ਵਾਲ ਵਰਗੀ ਬਰੀਕ ਰਹਸਮੰਈ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਗਡੰਡੀ, ਆਕਾਸ਼ ਤੇ ਗੈਰ ਮੌਜੂਦ ਸੂਰਜ, ਭਿਆਨਕ ਸੀਤ, ਇਕੱਲ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕਤਾ ਦਾ ਆਦਮੀ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਆਦੀ ਸੀ। ਸੱਚ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਲਈ ਅਜਨਬੀ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਹੱਡ ਜਮਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸੀਤ ਦਾ ਉਸਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਅਨੁਭਵ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਸਮਸਿਆ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਕਲਪਰਨਾ ਤੋਂ ਕੋਰਾ ਸੀ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਦੈਨਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਤੇਜ ਤੱਰਾਰ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਕੇਵਲ ਵਸਤੂਸਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਹੀਂ। ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਥੱਲੇ ਦਾ ਭਾਵ ਅੱਸੀ ਡਿਗਰੀ ਜੰਮੀ ਬਰਫ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਸੱਚ ਦਾ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੰਨਾ ਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਕੜਕਦੀ ਠੰਡ ਹੈ, ਕੁੱਝ ਜਿਆਦਾ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਬਸ। ਇਸਦੇ ਅੱਗੇ ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਪਾਉਂਦਾ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਮਜੋਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ‍ ਤਾਪ ਅਤੇ ਸੀਤ ਦੇ ਹਲਕੇ ਜਿਹੇ ਅੰਤਰਾਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਦੇ ਸਮਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਮਨੁੱਖ‍ ਦੀ ਮਰਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ‍ ਦੇ ਸਥਾਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਸੋਚਣਾ ਉਸਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸੀ । ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਹੇਠਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਬਰਫ ਨਾਲ ਰਕਤਦ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੇਕੋਸਿਨ, ਚਮੜੇ ਦੀ ਜੈਕੇਟ, ਕੰਨਟੋਦਪਾ ਅਤੇ ਮੋਟੇ ਕੰਬਲ ਦੀ ਆਵਸ਼ਕਦਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਸੁੰਨ‍ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਦਾ ਭਾਵ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਸੁੰਨ‍ ਹੈ ਬਸ। ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜੋ ਵੀ ਹੋਰ ਅਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸਦੇ ਜਿਹਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

 

ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਉਹ ਮੁੜਿਆ, ਉਸਨੇ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਥੁੱਕਿਆ। ਥੁੱਕਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੋ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਅਵਾਜ ਹੋਈ, ਉਸ ਤੋਂ ਉਹ ਚੌਂਕ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਥੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਚਿੜਚਿੜ ਫੈਲ ਗਈ। ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਹੇਠਾਂ, ਥੁੱਕਣ ਉੱਤੇ ਚਿੜਚਿੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਥੁੱਕ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਚਿੜਚਿੜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੰਦੇਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੀ ਹੇਠਾਂ ਸੀ, ਕਿੰਨਾ ਜਿਆਦਾ, ਇਸਦਾ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੇਠਾਂ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਲੈਣਾ – ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹੇਂਡਰਸਨ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਮੁੰਡੇ ਉਹਦਾ ਰਾਹ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ। ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਕਰੀਕ ਕੰਟਰੀ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਲੀਕ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਚੱਕਰ ਲਗਾਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਗੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਯੂਕੋਨ ਦੇ ਝਰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਛੇ ਵਜੇ ਤੱਕ ਕੈਂਪ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ, ਤੱਦ ਤੱਕ ਮੁੰਡੇ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹੋਣਗੇ, ਉਹ ਧੂਣੀ ਬਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਗੇ, ਸੇਕਣ ਦੇ ਲਈ, ਨਾਲ ਹੀ ਗਰਮਾ ਗਰਮ ਖਾਣਾ ਉਸਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਭੋਜਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜੈਕੇਟ ਵਿੱਚੋਂ ਉਭਰੇ ਬੰਡਲ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਥਪਥਪਾਇਆ। ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਉਸਨੇ ਪੈਕਿਟ ਨੂੰ ਸ਼ਰਟ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਨਾਲ ਲਗਾਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਬਰੈੱਡ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਇਹੀ ਇੱਕ ਸੁਖਾਲਾ ਢੰਗ ਸੀ। ਮੋਟੀ ਤਲੀ ਸੈਂਡਵਿਚ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਉਹਨੇ ਮੁਸਕ।ਰਾ ਦਿੱਤਾ।

 

ਉੱਚੇ ਸੰਕੂਕਾਰ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੀਂ ਉਹ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਪਗਡੰਡੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਲਕੇ ਹਲਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਆਖਰੀ ਬਰਫ-ਗੱਡੀ ਨਿਕਲਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਬਰਫ ਡਿੱਗ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਉਹ ਪ੍ਰਸੰਨ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਬਰਫ਼ ਗੱਡੀ ਦਾ ਬੋਝ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੱਚ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਲਪੇਟੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੀਤ ਦੇ ਡਰਾਉਣੇਪਣ ਤੋਂ ਉਸਨੂੰ ਆਚਰਜ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਠੰਡ ਦਰਅਸਲ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਠਰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਨ ਹੋਈ ਨੱਕ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਰਗੜਿਆ। ਉਹ ਸੰਘਣੀਆਂ ਦਾੜੀ – ਮੁੱਛਾਂ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਵੱਡੀ ਦਾੜੀ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਨ ਹੋ ਰਹੀ ਲੰ‍ਬੀ ਨੱਕ ਦੀ ਬਰਫੀਲੀ ਹਵਾ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰਥ ਸੀ।

 

ਆਦਮੀ ਦੇ ਠੀਕ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕਾਰ ਵੱਡੇ – ਵੱਡੇ ਜੱਤਲ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲਾ ਕੁੱਤਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਜੰਗਲੀ ਭਰਾ ਬਘਿਆੜ ਨਾਲ ਐਨ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਸੀ। ਕੁੱਤਾ ਭਿਆਨਕ ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਦਾਚਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਦਮੀ ਦੀ ਬੁਧੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਉਸਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਬਿਰਤੀ ਵਿਪਰੀਤ ਮੌਸਮ ਬਾਰੇ ਉਸਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੱਚ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਹੇਠਾਂ ਸੀ, ਸੱਠ ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬਲਕਿਥ ਸੱਤਰ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੇਠਾਂ ਸੀ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਾਪਮਾਨ ਪੰਝੱਤਰ ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਸੀ। ਨਾਰਮਲ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਬੱਤੀ ਡਿਗਰੀ ਉਪਰ ਪਾਣੀ ਜੰਮਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਸੌ ਸੱਤ ਡਿਗਰੀ ਬਰਫ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੰਮ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਥਰਮਾਮੀਟਰ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੰਭਵ ਹੈ ਉਸਦੇ ਜਿਹਨ ਵਿੱਚ ਸੀਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮਨੁੱਖ‍ ਵਾਂਗ ਚੇਤਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕਿੰਤੂ ਪਸ਼ੂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਅੰਤਰੀਵ ਸਹਿਜ ਸੰਵੇਦਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀ ਸਮਝ ਅਵਸ਼‍ ਸੀ ਕਿ ਆਦਮੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਚਲਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸਦੀ ਭਲਾਈ ਸੀ। ਥੋੜੀ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾ ਭਰੀਆਂ ਨਜਰਾਂ ਨਾਲ ਟੋਹ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਦੋਂ ਕਿਸੇ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਹੁੰਚੇਗਾ ਅਤੇ ਅੱਗ ਜਲਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਇਸ ਉਂਮੀਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁੱਤਾ ਅੱਗ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਸੁੱਖਦਾਈ ਸੇਕ ਬਾਰੇ ਅੱ‍ਛੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਸਨੂੰ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਰਫ ਦੇ ਢੇਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹਵਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਦੁਬਕ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰੇਗਾ।

 

ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਨਿਕਲੀ ਹਵਾ, ਉਸਦੇ ਵਾਲਾਂ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗੀ ਬਰਫ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਜੰਮ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਜਬਾੜੇ, ਨਾਸਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਭਵਾਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੱਟੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਆਦਮੀ ਦੀ ਦਾੜੀ ਅਤੇ ਮੁੱਛਾਂ ਦੇ ਲਾਲ ਬਾਲ ਠੀਕ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿੱਟੇ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਬਰਫ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬਰਫ ਜੰਮ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਜੋ ਹਰ ਸਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਆਦਮੀ ਤਮਾਖੂ ਚਬਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਠੰਡੇ ਬੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਜੰਮੀ ਬਰਫ ਵਿੱਚੋਂ ਤਮਾਖੂ ਦੀ ਪੀਕ ਛੱਡਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਠੋਡੀ ਉੱਤੇ ਅਟਕ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਦਾੜੀ ਹੋਰ ਵੱਧਦੀ ਚੱਲੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਕੱਚ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਟੁੱਟ ਕੇ ਬਿਖਰ ਜਾਂਦੀ। ਉਸਨੂੰ ਇਸਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਤਮਾਖੂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਅਜਿਹੀ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਫਰ ਇੰਨੇ ਠੰਡੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਥਰਮਾਮੀਟਰ ਦਾ ਪਾਰਾ ਸੱਠ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਹ ਪਚਵੰਜਾ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸੀ।

ਉਹ ਬਰਫੀਲੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਮੀਲਾਂ ਮੀਲ ਚੱਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨੀਗਰੋ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਚੌੜੇ ਟੋਟੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ, ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਫ ਦੇ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਨਹਿਰੀ ਪੱਤਣ ਤੇ ਉਤਰ ਗਿਆ। ਉਹ ਹੇਂਡਰਸਨ ਦੀ ਕ੍ਰੀਕ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਅਨੁਮਾਨ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਅਜੇ ਦਸ ਮੀਲ ਹੋਰ ਚੱਲਣਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਘੜੀ ਵੇਖੀ। ਦਸ ਵਜੇ ਸਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮੀਲ ਦੀ ਰਫਤਾਉਰ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹਿਸਾਬ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਸਾਢੇ ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਾਲੇ ਦੋਰਾਹੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਆਪਣੀ ਇਸ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਲੰਚ ਕਰਕੇ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਸਨੇ ਨਿਸ਼ਚਾਾ ਕੀਤਾ।

 

 

ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਉਠ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਜ ਠੰਡ ਕੁੱਝ ਜਿਆਦਾ ਹੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹੀ ਹੱਡ ਸੁੰਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਠੰਡ ਕਦੇ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਚਲਦੇ ਚਲਦੇ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਨਾ ਪਹਿਨੇ ਹਥ ਦੇ ਪੁਠੇ ਪਾਸੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਰਗੜਿਆ। ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਅਣਜਾਣੇ ਹੀ ਕਰੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਕਦੇ ਦੂਜੇ ਨਾਲ . ਲੇਕਿਨ ਜਿਉਂ ਹੀ ਰਗੜਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਹੱਥ ਹੇਠਾਂ ਕਰਦਾ ਉਂਜ ਹੀ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਫਿਰ ਸੁੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੀ ਪਲ ਨੱਕ ਦੀ ਨੋਕ ਫਿਰ ਸੁੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਉਸਨੂੰ ਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਜੰਮ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਪਸ਼ਚਾ ਤਾਪ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਨੱਕ ਰਖਿਅਕ ਪੱਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਇੰਤਜਾਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਪੱਟੀ ਨੱਕ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਬਚਾ ਕਰ ਲੈਂਦੀ। ਕਿੰਤੂ ਹੁਣ ਸੋਚਣ ਦਾ ਕੀ ਫ਼ਾਇਦਾ ਸੀ ਭਲਾ। ਅਖੀਰ ਬਰਫੀਲੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਕੀ ਹਨ ? ਬਸ ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ – ਰਹਿ ਕੇ ਦਰਦ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ।

 

ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਦਮੀ ਦਾ ਜਿਹਨ ਵਿਚਾਰ ਸੁੰਨ‍ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਚਲਦੇ – ਚਲਦੇ ਜੰਮੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ – ਮੋੜ, ਗੋਲਾਈ, ਵਿੱਚ – ਵਿੱਚ ਪਈਆਂ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਲੱਠਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਿਥੇ ਉਹ ਪੈਰ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਮੋੜ ਉੱਤੇ ਉਹ ਘੋੜੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਦਕਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੌਂਦਦਾ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਪਰਤਿਆ। ਉਹ ਜਿਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਉਹ ਤਲ ਤੱਕ ਜੰਮੀ ਸੀ। ਕੁਤਬੀ ਸੀਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਕੰਢੇ – ਕੰਢੇ ਝਰਨਿਆਂ ਵਲੋਂ ਬਰਫ ਦੀ ਨੋਕ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਭਲੀ ਭਾਂਤੀ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਠੰਡ ਕਿਉਂ ਨਾ ਪਏ, ਇਹ ਝਰਨੇ ਕਦੇ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਕਫ਼ ਸੀ। ਇਹ ਫੰਦਾ ਹੈ। ਬਰਫ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਟੋਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਇੰਚ ਗਹਿਰਾ ਵੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਵੀ। ਕਦੇ – ਕਦਾਈਂ ਸਿਰਫ ਅੱਧੇ ਇੰਚ ਦੀ ਬਰਫ ਦੀ ਤਹਿ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਉੱਤੇ। ਕਦੇ – ਕਦੇ ਤਾਂ ਬਰਫ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਪਾਣੀ, ਫਿਰ ਬਰਫ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪਾਣੀ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਦਮੀ ਕੁੱਝ ਹੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਰ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

 

ਉਸਦੇ ਬਿਦਕਣ ਦਾ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਟੁੱਟਦੀ ਬਰਫ ਨੂੰ ਟੁੱਟਦੇ ਸੁਣ ਲਿਆ ਸੀ। ਭਿਆਨਕ ਸੀਤ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਭਿੱਜਣ ਤੋਂ ਉਤਪੰ ਨ ਸਮਸਿਆ ਤੋਂ ਉਹ ਬਖੂਬੀ ਵਾਕਫ਼ ਸੀ। ਜਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਉਸਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਰੁਕਕੇ ਅੱਗ ਜਲਾਉਣਾ ਜਿਆਦਾ ਅਵਸ਼ਕਉ ਸੀ। ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮੋਜੇ, ਮੇਕੋਸਿਨ ਜੈਕਿਟ ਸੁਕਾਉਣਾ ਜਰੂਰ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਦੂਰ ਤੱਕ ਵਾਪਸ ਪਰਤ, ਉਹ ਰੁਕਿਆ, ਨਦੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਤਟ ਨੂੰ ਗੌਰ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਨਿਸ਼ਚਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਸੱਜੇ ਵੱਲ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਗੜਦਾ ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਫਿਰ ਖੱਬੇ ਵੱਲ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਉਹ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਸੰਭਲ – ਸੰਭਲ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਹਰ ਕਦਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਉਹ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਇਆ, ਤਮਾਖੂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਤੋੜ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਚਾਰ ਮੀਲ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾ ਰ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਪਿਆ।

 

ਆਦਮੀ ਨੇ ਤਮਾਖੂ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਦਾੜੀ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜੰਮੀ ਬਰਫ ਨਾਲ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਦੇ ਛੱਡੇ ਸਾਹ ਨੇ ਉਸਦੀਆਂ ਮੁੱਛਾਂ, ਭੌਂਹਾਂ ਅਤੇ ਬਰੌਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਬਰਫੀਲੀ ਚਾਦਰ ਤਾਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੇਂਡਰਸਨ ਦੇ ਖੱਬੇ ਵੱਲ ਝਰਨਿਆਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਸੀ, ਕਰੀਬ ਅੱਧ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਚਲਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਝਰਨਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਅਤੇ ਫਿਰ . . .। ਉੱਥੇ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਠੋਸ ਜੰਮੀ ਬਰਫ ਵਿੱਖ ਰਹੀ ਸੀ, ਆਦਮੀ ਦਾ ਪੈਰ ਟੋਏ ਵਿੱਚ ਪਿਆ। ਟੋਆ ਗਹਿਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਗੋਡਿਆਂ ਤੱਕ ਉਹ ਭਿੱਜ ਗਿਆ। ਮੁਸ਼ਕਿੁਲ ਨਾਲ ਉਹ ਉਸ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਪਾਇਆ।

 

ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਉਹ ਬੇਹੱਦ ਨਰਾਜ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਗ‍ ਨੂੰ ਕੋਸਿਆ। ਉਸਨੇ ਛੇ ਵਜੇ ਤੱਕ ਕੈਂਪ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾੁ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੇ ਪਰਿਣਾਮਸਰੂਂਪ ਉਹ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੇਰ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚ ਪਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਅੱਗ ਜਲਾਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਂਟ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਤਿ ਆਵਸ਼ਕਗ ਸੀ, ਇੰਨਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਅੱ‍ਛੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਾ ਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਕੰਢੇ ਦੇ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ ਅਤੇ ਬਰਫ ਪਾਰ ਕਰ ਜੰਮੀ ਨਦੀ ਦੇ ਤਟ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਛੋਟੇ – ਛੋਟੇ ਸੰਕੂਕਾਰ ਝਾੜਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉੱਗੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਸੁੱਕੀਆਂ ਲਕੜੀਆਂ ਨਾਲ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਚਬੂਤਰਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਤਾਂਕਿ ਬਰਫ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਲਦੀ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਨਾ ਪਏ, ਲਕੜੀਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਉਸਨੇ ਛੋਟੀਆਂ – ਛੋਟੀਆਂ ਲਕੜੀਆਂ ਅਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ, ਫਿਰ ਬਰਚ ਦੀ ਛਿਲ ਦੇ ਇੱਕ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਮਾਚਿਸ ਦੀ ਤੀਲੀ ਨਾਲ ਜਲਾਇਆ। ਬਰਚ ( ਜੋ ਕਾਗਜ ਤੋਂ ਵੀ ਜਲਦੀ ਅੱਗ ਫੜਦਾ ਹੈ ) ਨੂੰ ਲਕੜੀਆਂ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸੁੱਕਾ ਘਾਹ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ – ਛੋਟੀਆਂ ਲਕੜੀਆਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ।

 

ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇਹ ਅੱ‍ਛੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਲਫੀਰ ਕ੍ਰੀਕ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਬੁਢੇ ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਇਹ ਸੁਣ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਸਦੀ ਦਿੱਤੀ ਸਲਾਹ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਉਸਨੇ ਉਸ ਬੁਢੇ ਨੂੰ ਧੰਨਵਾੀਦ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਪੰਜੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਜਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਅੱਗ ਜਲਾਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਦਸਤਾ ਨੇ ਉਤਾਰਣੇ ਪਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਤਤਕਾ ਲ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਚਾਰ ਮੀਲ ਚਲਣ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਫੇਫੜਾ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਰਕਤਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਸੁੱਟਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਰੁਕਦਾ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵੀ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। ਭਿਆਨਕ ਸੀਤ ਦਾ ਸਾਮਣਾ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਰਕਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਕਤਚ ਵੀ ਜਿੰਦਾ ਸੀ, ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਸੀਤ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਕਿਤੇ ਲੁਕ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਚਾਰ ਮੀਲ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਸਪੀਦਡ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੱਦ ਤੱਕ ਫੇਫੜਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਨੁਕੁਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਰਕਤਏ ਨੂੰ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਨਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਉਹ ਵੀ ਉਪਰੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸੁੰਗੜਨ ਲਗਾ ਸੀ। ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਇਸਨੂੰ ਅੱ‍ਛੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਗਿੱਲੇ ਪੈਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਏ। ਫਿਰ ਉਸਦੀਆਂ ਖੁੱਲੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਵੀ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਜੰਮੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਨੱਕ ਅਤੇ ਗੱਲ੍ਹ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੰਮ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਪੂਰੀ ਤਵਕਚਾ ਵੀ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਰਕਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਠੰਡੀ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

 

ਕਿੰਤੂ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀ। ਪੈਰ ਦੀ ਉਂਗਲੀਆਂ, ਨੱਕ ਅਤੇ ਗੱਲ੍ਹ ਬਰਫ ਨਾਲ ਜਮਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਏਨੇ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਤੇਜ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਸਨ। ਉਹ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਦੀ ਲਕੜੀਆਂ ਪਾਉਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਹੀ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਲਾਈ ਜਿੰਨੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਲਕੜੀਆਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇਗਾ ਅਤੇ ਤੱਦ ਉਹ ਆਪਣਾ ਗਿੱਲਾ ਪੇਟ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਜੁੱਤੇ ਉਤਾਰ ਸਕੇਗਾ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁਕਣਗੇ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਮੀ ਬਰਫ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੇਕੇਗਾ। ਉਹ ਅੱਗ ਜਲਾਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਫਿਰ ਸਲਫਦਰ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਉਸ ਬੁਢੇ ਦੀ ਸਲਾਹ ਚੇਤੇ ਆ ਆਈ ਅਤੇ ਉਹ ਸੋਚ ਸੋਚਕੇ ਮੁਸਕੁੁਰਾਣ ਲਗਾ। ਉਸ ਖ਼ਰਾਂਟ ਬੁਢੇ ਨੇ ਪੰਜਾਹ ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕਲੂਾਣ,ਸੁੰਦਰਤਾ ਡਾਇਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਇੱਥੇ ਸੀ। ਇਕੱਲਾ ਸੀ। ਦੁਰਘਟਨਾਗਰਸਤਮ ਵੀ ਹੋਇਆ ਲੇਕਿਨ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਬੁਢੇ ਖੂਸਟ ਬੁਢੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ – ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ। ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਹੋਸ਼ ਟਿਕਾਣੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ ਬਸ, ਫਿਰ ਸਭ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਆਦਮੀ ਜੋ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਆਦਮੀ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਇਕੱਲੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਆਚਰਜ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਦਾ ਨੱਕ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਸੁੰਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਉਂਗਲੀਆਂ ਇੰਨੀ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਸੁੰਨ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਉਹ ਬੇਜਾਨ ਸਨ। ਬਮੁਸ਼ਕਿਰਲ ਉਹ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਫੜ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਂਗਲੀਆਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਲੱਗ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੀ ਆਗਿਆ ਮੰਨਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਗੌਰ ਨਾਲ ਵੇਖਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨੇ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਉਸਦੇ ਪੋਟਿਆਂ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚਕਾਰ ਨਸਾਂ ਬਹੁਤ ਕਮਜੋਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।

 

ਫਿਲਹਾਲ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਿੰਨਤਾਖ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਹਮਣੇ ਅੱ‍ਛੀ ਖਾਸੀ ਬਲਦੀਆਂ ਅੱਗ ਸੀ, ਚਟਕਦੀ, ਲਪਕਦੀ ਲੋ ਸੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਆਸ਼ਵੜਸਤੀ ਕਰਦੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚਮੜੇ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੇ ਫ਼ੀਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਫ਼ੀਤੇ ਬਰਫ ਨਾਲ ਜਕੜੇ ਸਨ। ਮੋਟੇ ਜਰਮਨ ਮੌਜੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਮਯਾਂਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਦੇ ਗੋਡਿਆਂ ਤੱਕ ਚੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਜੁੱਤੇ ਦੇ ਫ਼ੀਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਛੜੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਠੋਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੰਢ ਅਗਨੀਯ ਦਾਹ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਚੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸੁੰਨ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤਾ। ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਮੂਰਖਤਾ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਝਿੜਕਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਚਾਕੂ ਕੱਢਿਆ।

 

ਇਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਉਹ ਫ਼ੀਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ, ਉਹ ਘਟਨਾ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀਤ ਸੀ ਜਾਂ ਬੁਧੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ। ਉਸਨੂੰ ਸੰਕੂਕਾਰ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਜਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ। ਖੁੱਲੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਲਾਉਣੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਤੋੜ ਤੋੜ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਸੀ ਇਹੀ ਸੋਚਕੇ ਉਸਨੇ ਉੱਥੇ ਅੱਗ ਬਾਲੀ ਸੀ। ਆਦਮੀ ਨੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅੱਗ ਬਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਠੀਕ ਉਸ ਸਥਾੀਨ ਦੇ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖ ਦੀਆਂ ਬਰਫ ਲੱਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਸਨ। ਹਫਤਿਨਆਂ ਤੋਂ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲੀ ਸੀ। ਹਰ ਟਾਹਣੀ ਬਰਫ ਦੇ ਬੋਝ ਨਾਲ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਡੱਕੇ ਤੋੜਦੇ ਹੋਏ ਹਰ ਵਾਰ ਉਸਨੇ ਝਾੜ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਹਿਲਾਇਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਖਾਸ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਂਦਾ। ਲੇਕਿਨ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੈ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਆਫ਼ਤ ਦੇ ਜਨਮਦ ਲਈ ਕਾਫੀ ਸੀ। ਉੱਤੇ ਦੀ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਨੇ ਹਿਲਣ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਬਰਫ ਹੇਠਾਂ ਡੇਗ ਦਿੱਤੀ। ਬਰਫ ਹੇਠਾਂ ਦੀ ਟਾਹਣੀ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਟਾਹਣੀਉਂ ਟਾਹਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਪੂਰੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਬਰਫ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪੂਰਵ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਜਵਾਣਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ। ਅੱਗ ਬੁਝ ਗਈ। ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗ ਸੀ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਖਿੰਡਰੀ ਬਰਫ ਪਈ ਸੀ।

 

ਆਦਮੀ ਇਸ ਠੋਕਰ ਨਾਲ ਹੜਬੜਾ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣੀ ਹੋਵੇ। ਕੁੱਝ ਪਲ ਤੱਕ ਉਥੇ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਉਸ ਸਥਾਰਨ ਨੂੰ ਘੂਰਦਾ ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗ ਬਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਬੇਚੈਨੀ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ। ਸ਼ਾਇਦ ਸਲਫਦਰ ਕ੍ਰੀਕ ਦਾ ਉਹ ਖੂਸਟ ਬੁੱਢਾ ਖੂਸਟ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਾਥੀ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦਾ। ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਥਾਤਨ ਤੇ ਅੱਗ ਬਾਲ ਲਈ ਹੁੰਦੀ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਹੀ ਫਿਰ ਅੱਗ ਜਲਾਉਣੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਗਲਤੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਆਪਣੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਫਲ ਹੋ ਵੀ ਜਾਵੇ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿ੍ਤ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਕੁੱਝ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਚਣਗੀਆਂ। ਉਸਦੇ ਪੰਜੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੰਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹੋਣਗੇ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਅੱਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲਾਣ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਲਗਣਾ ਤਾਂ ਤੈਅ ਹੀ ਸੀ।

 

 

 

ਜਦੋਂ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਆਦਮੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ ਬਰਚ ਦੀ ਛਿਲ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੱਥ ਪਾਇਆ। ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਛਿਲ ਉੱਥੇ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਸਦੀ ਖਰਖਰਾਹਟ ਨੂੰ ਸੁਣ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿੰਤੂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਪਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪੰਜੇ ਸੁੰਨ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਘਬਰਾਹਟ ਵੱਧ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੰਦੇਹ ਭਰੇ ਡਰ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂ‍ਤ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦਸਤਾ ਨੇ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਫੜ ਖਿੱਚ ਕੇ ਕੱਢੇ ਅਤੇ ਦੋਨਾਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋਰ – ਜੋਰ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਉੱਤੇ ਮਾਰਨ ਲਗਾ। ਇਹ ਉਸਨੇ ਬੈਠੇ – ਬੈਠੇ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੜੇ ਹੋਕੇ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਬਘਿਆੜਾਂ ਵਰਗੀ ਪੂਛ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਪੰਜਿਆਂ ਨੂੰ ਢਕੀ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਤੇਜ ਕੰਨ ਸਿੱਧੇ ਖੜੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇੱਕਟਕ ਵੇਖੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਈਰਖਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਜੋ ਸੁਭਾਵਿਕ ਜਤਿਆਲੇ ਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬੈਠਾ ਸੀ।

 

ਆਦਮੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਰਫ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨੇ ਅਤੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਖੜੇ ਹੋ ਉਸਨੇ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਖੜਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਨਿਰਜੀਵਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਆਦਮੀ ਦੇ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਠ ਰਹੀਆਂ ਸੰ‍ਦੇਹ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਹੰਟਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਸਪਾਕ . . . ਸਪਾਕ . . . ਦੀ ਅਵਾਜ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਿੰਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਆ ਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕੁੱਤਾ ਉਸਦੀ ਜਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਆਦਮੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੇ ਸਾਥ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਡਿੱਗਦੇ – ਡਿੱਗਦੇ ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਵੇਖਕੇ ਆਚਰਜ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਮਰਥ ਹਨ। ਉਸਦੇ ਦੋਨੋਂ ਹੱਥ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੰਨ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਲ ਨੂੰ ਉਹ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬਰਫ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੰਮ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਵੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਮੋਏ ਹੁੰਦੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹੀ ਪਲ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਕੁੱਤਾ ਉਸਦੀ ਜਦ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਭੱਜੇ, ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰ ਲਿਆ। ਉਹ ਉਥੇ ਹੀ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁੱਤਾ ਉਸ ਤੋਂ ਕਾਏਂ . . . ਕਾਏਂ . . . ਕਰ ਛੁੱਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

 

ਫਿਲਹਾਲ ਉਹ ਇਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਘੇਰ ਕੇ ਉਥੇ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਹੇ। ਉਹਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਮਾਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਤਰੀਕਾ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਰਕਤਹਹੀਨ, ਬੇਜਾਨ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਤਾਂ ਚਾਕੂ ਫੜ ਸਕਦਾ ਸੀ ਨਾ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਬੈਂਟ ਨਾਲ ਖੋਲ੍ਹ ਹੀ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਗਲਾ ਹੀ ਘੋਟ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਹਟਦੇ ਹੀ ਕੁੱਤਾ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਕੁੱਦਕੇ ਦੁਮ ਦਬਾਕੇ ਕਾਏਂ . . . ਕਾਏਂ . . . ਕਰਦਾ ਭੱਜਿਆ। ਚਾਲ੍ਹੀ ਫੁੱਟ ਦੂਰ ਜਾਕੇ ਉਸਨੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਆਚਰਜ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ। ਉਸਦੇ ਕੰਨ ਸਿੱਧੇ ਖੜੇ ਸਨ।

ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੋਈ ਦੇਹ ਨੂੰ ਢੂੰਢਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ, ਜੋ ਪਗਡੰਡੀ ਉੱਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖੋਜਦੇ ਚਲੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਰਥੀ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ। ਚਲਦੇ – ਚਲਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੋੜ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਹੀ ਮੋੜ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਪਏ ਵੇਖਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਦੇਹ ਉਸਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਦੇਹ ਤੋਂ ਵੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜਾ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਨੂੰ ਬਰਫ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ‘ਠੰਡ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਹੈ,’ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਪਲ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਰਤ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ ਵਾਸਤਾਵਿਕ ਠੰਡ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਵਗਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਸਲਫਕਰ ਕ੍ਰੀਕ ਦੇ ਖ਼ਰਾਂਟ ਬੁਢੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਸਪੁਸ਼ਟਂ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬੁੱਢਾ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਪਾਈਪ ਪੀਂਦਾ, ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਗਰਮਾਹਟ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਫਰਮਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

 

 

ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਦਾ ਝੋਂਕਾ ਆਇਆ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸੰਤੋਖਜਨਕ ਅਤੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਨੀਂਦ ਸੀ। ਕੁੱਤਾ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਬਚਿਆ ਖੁਚਿਆ ਬਾਕੀ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਅੱਗ ਜਲਾਣ ਦੀ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਫ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਅੱਗ ਜਲਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਸ਼ਾਮ ਜਦੋਂ ਗਹਿਰਾਉਣ ਲੱਗੀ, ਤੱਦ ਅੱਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਕੁੱਤਾ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ- ਚੁੱਕ ਕੇ ਗੁੱਰਾਉਣ ਲਗਾ। ਆਦਮੀ ਉਸਨੂੰ ਡਾਂਟੇਗਾ ਇਸ ਉਮੀਮਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਨ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਫੈਲਾ ਦਿੱਤੇ, ਲੇਕਿਨ ਆਦਮੀ ਸ਼ਾਂਨਤ ਰਿਹਾ। ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਜੋਰ – ਜੋਰ ਨਾਲ ਭੌਂਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਦਮੀ ਦੇ ਕੋਲ ਪੁੱਜਿਆ ਅਤੇ ਤੱਦ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਆਈ। ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੇਖ ਉਹ ਉਲਟੇਸ਼ ਪੈਰੀਂ ਪਿੱਛੇ ਪਰਤਿਆ। ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਚਮਕਦੇ ਤਾਰਿਆਂ ਭਰੇ ਠੰਡੇ ਅਕਾਸ਼ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉਸਨੇ ਅਕਾਸ਼ ਦੇ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਜੋਰ – ਜੋਰ ਨਾਲ ਰੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਮੁੜਿਆ ਅਤੇ ਕੈਂਪ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਗਡੰਡੀ ਉੱਤੇ ਚਲਣ ਲਗਾ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਅੱਗ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।